Loading...

Dzień św. Andrzeja oraz jego wigilia, do dziś kojarzone się z wróżbami i dobrą zabawą, wciągającą tych wszystkich, którzy chcą poznać swoją przyszłość. Najczęściej są to wróżby dotyczące miłości, ale nie tylko. Nawet, jeśli nie wierzysz w ich magiczną moc, to i tak warto pokusić się o interpretację rezultatów odprawianych rytuałów czy realizowanych zadań. Kto wie, może tegoroczne andrzejki przyniosą ci gorące uczucie, dalekie podróże albo satysfakcjonującą pracę?

„Na świętego Andrzeja błyska pannom nadzieja” mówi stare przysłowie, bowiem wigilia św. Andrzeja, przypadająca 29 listopada, była wieczorem dziewczęcych wróżb. Chęć poznania przyszłości, zaklinania losu, tkwiła w człowieku już od wieków, a andrzejkowe wróżby były rozpowszechnione niemal w całej chrześcijańskiej Europie. Są one jednak pochodną znacznie starszych wierzeń, zgodnie z którymi w tym okresie na ziemie przybywają duchy z zaświatów, zatem za pośrednictwem wróżb można je zapytać o najbliższą przyszłość.

Skąd się wzięły Andrzejki?

Imię Andrzej pochodzi od greckiego imienia Andreos i oznacza prawdziwego i dzielnego mężczyznę. Kult św. Andrzeja wywodzi się z wierzeń niemieckich, przekazanych przez starogermańskie sagi i stanowi swego rodzaju kontynuację czczenia dawnego boga Freyera, rozdawcy bogactw, pomyślności, a także powodzenia w miłości i płodności.

Niezależnie jednak od rodowodu, a także odniesień do starożytnych wierzeń, wróżbiarski obyczaj andrzejkowy, dotyczący sfery matrymonialnej, w tym seksualnej, rozwinął się w pełni w dobie chrześcijańskiej, w obliczu kultu świętego Andrzeja Apostoła. Wymieniany przez wszystkich czterech ewangelistów: Jana, Marka, Mateusza i Łukasza święty, był pierwszym z dwunastu męczenników, tworzących grono apostołów. Po swojej śmierci w dniu 30 listopada 65 r.n.e., otrzymał on przydomek „protokletos”, co znaczy „pierwszy wezwany, pierwszy powołany”. Od najdawniejszych czasów, 30 listopada uważany jest za dzień męczeństwa świętego i obchodzony uroczyście na jego pamiątkę. Szczególną atencją świętego darzy Rosja, Grecja i Szkocja, został on bowiem uznany za oficjalnego patrona tych państw. Ponadto, święty Andrzej stał się patronem narodów słowiańskich oraz wielu grup zawodowych, m.in. rybaków, podróżnych i rycerzy.

Andrzejkowe święto

O ile święty Andrzej zaliczany był do orędowników panieńskiego stanu, to świętą Katarzynę uwielbiali kawalerowie. Kiedy na Katarzyny, mężczyźni stanu wolnego starali się poprzez sny poznać przyszłe damy serca, to w noc świętego Andrzeja, takie same pragnienia miały panny. Zabiegi wróżbiarskie na stałe zrosły się z dwoma wieczorami poprzedzającymi listopadowe święta, tj. 24 listopada, a więc wigilią świętej Katarzyny i 29 listopada, czyli wigilią świętego Andrzeja. Niestety Katarzynki, jako dzień wróżb, zniknęły pod koniec XIX wieku i stopniowo odeszły w niepamięć. Wróżby z kultywowanych wówczas obyczajów przeniknęły jednak do obchodów andrzejek, a współcześnie – w wieczór św. Andrzeja albo jego wigilię – zarówno chłopcy, jak i dziewczęta przystępują do wróżenia. W jaki zatem sposób możemy poznać swoją przyszłość? Oto najbardziej popularne wróżby andrzejkowe:

Lanie wosku

Do dużego naczynia wlej wodę. Na ogniu stop w garnuszku wosk (możesz użyć starych ogarków świec). Każdy uczestnik zabawy po kolei leje wosk do wody przez ucho od klucza, bowiem klucz zamyka wszystkie sekrety i tajemnice. Kiedy wosk zastygnie, wyjmij go ostrożnie z naczynia i ustaw pomiędzy źródłem światła a ścianą i tak długo obracaj na wszystkie strony, aż cień na ścianie przybierze kształt nasuwający skojarzenia. Popuść wodze fantazji – cień zbliżony do żyrafy może wróżyć dalekie podróże, lokomotywa – podróż koleją lub spotkanie z przystojnym kolejarzem, itd. Jeśli zdarzy się sytuacja, że wylany wosk nie zastygnie, wówczas trzeba powtórzyć wróżbę

Wychodzenie butów za próg

W dawnych czasach dziewczęta za pomocą tej wróżby miały szansę się dowiedzieć, która z nich pierwsza wyjdzie za mąż. Aby dziś odkryć tę tajemnicę, każda z uczestniczek zabawy musi zdjąć jeden but. Buty należy ułożyć jeden za drugim, przez całe pomieszczenie tak, aby nosek każdego z butów dotykał pięty poprzedniego. Układanie rozpoczyna się od ściany przeciwległej do drzwi, idąc w ich kierunku, zaś kiedy wszystkie są już ustawione, należy ostatni z butów ustawić przed pierwszym. W ten sposób należy przekładać kolejne buty, przesuwając się stopniowo ku drzwiom tak długo, aż jeden przekroczy choćby tylko czubkiem próg.

Wróżba ze spodeczkami

Do jej przeprowadzenia potrzebne są trzy nieprzezroczyste spodeczki lub miseczki. Umieść pod nimi obrączkę, mirt i różaniec. Osoba uczestnicząca we wróżbie, wybiera jeden ze spodeczków i zależnie od tego, co jest od nim, wróży sobie: rychłe zamążpójście – jeśli jest to obrączka; długotrwałe panieństwo – jeśli jest to gałązka mirtu, lub pójście do klasztoru, kiedy wskazała spodeczek z różańcem.

Imię męża

Przed snem, pod poduszkę należy włożyć garść karteczek z zapisanymi na nich imionami chłopców. Rano, w dzień świętego Andrzeja, wystarczy sięgnąć ręką „na oślep” i wyciągnąć jedną z karteczek. Los odkryje wówczas przed tobą imię przeznaczonego na męża kawalera.

Płomyki na wodzie

Mocno rozpowszechniony zwyczaj andrzejkowy polega również na puszczaniu na wodę w misce, zapalonych świeczek, osadzonych w skorupkach jaj, łupinach orzechów, na tekturkach czy talerzykach odlanych z wosku. Należy pilnie obserwować zachowanie łódeczek – kiedy się połączą, jest to znak pomyślny, natomiast kiedy rozpłyną się każda w swoją stronę bądź też świeca wpadnie do wody, obrazuje to miłość zdmuchniętą przez złe otoczenie.

Pozostałe wróżby

W jednej z wróżb andrzejkowych bierze udział pies. Uczestnicy zabawy ustawiają się w okręgu i kładą przed sobą nieco pożywienia. Do czyjego smakołyku pies podejdzie w pierwszej kolejności, temu pierwszemu spełni się określone wcześniej zamierzenie.

Zamiast psa, można skorzystać z butelki położonej w środku kręgu. Należy ją wprawić w szybki ruch wirowy, a gdy przestanie się obracać, jej szyjka wskaże tego, kto pierwszy ma osiągnąć wcześniej określony cel.

W niektórych regionach pies w roli zwiastuna przyszłych spraw miłosnych występuję również w innym zwyczaju – niegdyś powszechnie wierzono, że skąd w andrzejkowy wieczór dobiegnie dziewczynę głos czworonoga, stamtąd ma wyglądać narzeczonego.